Pengenalan Carita Pantun

Pantun atanapi carita pantun mangrupakeun hiji seni pintonan carita pitutur/lisan sastra Sunda kuna bari ditembangkeun sarta dipirig ku kacapi.

Sajarahna carita pantun :
Pantun mangrupakeun hiji wanda seni nu kawilang geus kolot. Catetan pangkolotna nu nyebutkeun ngeunaan pantun aya dina naskah kuna Sanghyang Siksa Kanda ng Karesian taun 1518 nu nyebutkeun ngeunaan carita pantun Langgalarang, Banyakcatra, jeung Siliwangi nu dipidangkeun ku "prépantun", juru pantun téa. Pantun anu ogé kawilang kuna nyaéta Pantun Bogor nu dicaritakeun ku Ki Buyut Rambéng.
Kamekaran seni pantun salajengna dicirikeun ku nambahanana carita-carita pantun nu ajénna dianggap luhung, kayaning carita Lutung Kasarung, Ciung Wanara, Mundinglaya Dikusumah, Déngdéng Pati Jaya Perang, Ratu Bungsu Kamajaya, Sumur Bandung, Demung Kalagan, jsb. Di Kanékés nu masarakatna hirup dina budaya kuna, seni pantun téh dalit pisan. Anu ilaharna dipidangkeun dina ritual kaagamaan/adat di antarana carita Langgasari Kolot, Langgasari Ngora, jeung Lutung Kasarung.
Kamekaran/kaluhungan seni pantun geus nyatetkeun sababaraha urang juru pantun anu kawentar dina mangsana. Di Cianjur, misalna, aya R. Aria Cikondang (abad ka-17), Aki Uyut Baju Rambeng ti Bogor (abad ka 19), sarta Aong Jaya Lahiman jeung Jayawireja (abad ka-19). Awal abad ka-20, di Bandung aya Ucé, sedengkeun dina panengah abad ka-20, nu kawentar téh Pantun Beton "Wikatmana".

Sacara umum, pola pintonan pantun bisa diudar dina susunan kieu:
(1) nyadiakeun sasajén,
(2) ngukus menyan,
(3) "rajah pamunah",
(4) carita ti bubuka nepi ka panutup, sarta
(5) ditutup ku "rajah pamungkas".

Conto Pantun-pantun Sunda :
1. Ciung Wanara
2. Lutung Kasarung
3. Mundinglaya di Kusumah
4. Aria Munding Jamparing
5. Banyakcatra
6. Wentang Gading
7. Badak Singa
8. Bima Manggala
9. Bima Wayang
10. Budak Manjor
11. Budug Basu /Sri Sadana / Sulanjana
12. Bujang Pangalasan
13. Burung Baok
14. Buyut Orenyeng
15. Dalima Wayang
16. Demung Kalagan
17. Deugdeug Pati Jaya Perang / Raden Deugdeug Pati Jaya Perang Prabu Sandap Pakuan
18. Gajah Lumantung
19. Gantangan Wangi
20. Hatur Wangi
21. Jaka Susuruh
22. Jalu Mantang
23. Jaya Mangkurat
24. Kembang Panyarikan / Pangeran Ratu Kembang Panyarikan
25. Kidang Panandri
26. Kidang Pananjung
27. Kuda Gandar
28. Kuda Lalean
29. Kuda Malela
30. Kuda Wangi
31. Langla Larang
32. Langga Sari
33. Langon Sari
34. Layung Kumendung
35. Liman Jaya Mantri
36. Lutung Leutik / Ratu Bungsu Karma Jaya
37. Malang Sari
38. Manggung Kusuma
39. Matang Jaya
40. Munding Jalingan
41. Munding Kawangi
42. Munding Kawati
43. Munding Liman
44. Munding Mintra
45. Munding Sari Jaya Mantri
46. Munding Wangi
47. Nyi Sumur Bandung
48. Paksi Keling / Wentang Gading
49. Panambang Sari
50. Panggung Karaton
51. Parenggong Jaya
52. Raden Mangprang di Kusumah
53. Raden Tanjung
54. Raden Tegal
55. Rangga Sawung Galing
56. Rangga Gading
57. Rangga Katimpal
58. Rangga Malela
59. Rangga Sena
60. Ratu Ayu
61. Ratu Pakuan
62. Ringgit Sari
63. Senjaya Guru
64. Siliwangi
65. Sangkuriang
66. Sarilaya
67. Sutra Kalang Gading
68. Surulukan Macan

Referensi : Buku Pamekar Diajar  BASA SUNDA Pikeun Murid SMA/SMK/MA/MAK Kelas XII